İlaç Dozunu Etkileyen Faktörler Nelerdir ?

İLAÇ DOZUNU ETKİLEYEN FAKTÖRLER

İIaç Dozunu Etkileyen Faktörler
İlaç dozunu etkileyen faktörler yaş,cinsiyet,ağırlık, gebelik, emzirme,, böbrek ve karaciğer hastalıkları ve farmakogenetik olarak sıralanır. 

Yaş, Cinsiyet ve Ağırlık
Dozlar genellikle ortalama yetişkinler için ayarlanmıştır. Çocuk hekimliğinde kg başına miligram esasına dayanan kesin dozlar vardır. Ayrıca pediatride doz belirleme için geliştirilmiş formüller kullanılır.
Yaşlıların gençlere oranla daha düşük dozlara ihtiyacı olduğu saptanmıştır. Buna karşılık yaşlılarda ilacın emilim, dağılım, biyotransformasyon ve atılımı genç erişkinlerdeki gibidir. Yaşlılık, düşkünlük ve kilo kaybı durumlarında erişkin dozunun üçte biri veya yarısı verilmelidir.

Böbrek Hastalığı ve Üremi

Böbrek hastalığı ve üremi durumlarında ilacın istenmeyen etkilerinde artışlar gözlenmiştir. Bunlar emilimdeki gecikme, proteine bağlanmadaki değişmeler, ilacın biyotransformasyonunun bozulması ve bedende ilaç dağılımı ve atılımı ile ilgili olabilecek diğer bozukluklara bağlı olarak ortaya çıkar. Böbrek fonksiyonlarının bozukluğuna bağlı olarak vücuttan atılamayan ilaç birikerek toksik etkiye yol açabilir. Bu gibi durumlarda doz azaltılmalıdır.

Karaciğer Hastalıkları

Burada proteine bağlanma ve değişmeler önemlidir. ilerlemiş siroz ve kalp yetersizlikleri karaciğerde kan akımını azaltır. Bu durumlarda meperidin, propranolol, propoksifen ve lidokain gibi ilaçların klirensi düşer.

Klirens Nedir?

Klirens, "vücuda alınan bir ilacın birim zamanda temizlendiği biyolojik bir sıvının görünürdeki hacmidir."

Renal Klirens Nedir?

Renal klirens, bir ilacın karaciğerde metabolize olarak veya safrayla atılması sonucu bir dakika içinde bu ilaçtan temizlenen plazma vo1ümüdür. Ancak yavaş atılım oranına sahip bir çok ilaç bu durumdan pek fazla et¬kilenmez. Örneğin: Varfarin  Fenitoin gibi.

Karaciğer hastalıklarında etanol, .tetrasiklinler, daktinomisin, izoniazid gibi ilaçlar dikkatle kullanılmalıdır. Çünkü bu ilaçlar, karaciğerde toksik et¬kiye sahiptirler. Ayrıca halotan, uzun süre etkili olan sulfonamidler, fenitoin ve fenilbutanoz gibi ilaçlar normal durumda bile karaciğerde aşırı duyarlılık reaksiyonlarına neden olurlar. Karaciğer hastalıklarında bu ilaçların kullanılması sakıncalıdır.

Farmakogenetik: Farmakogenetik genetik farklılığa göre ilaçların elminasyon ve etkilerinin bireyler arasında değişmesidir. Genetik olarak enzim sistemindeki fazlalık ya da eksiklik ilacın biyotransformasyon hızını etkiler. Idyosenkrazi ve hipersansivite reaksiyonları farklı genetik yapılara daya¬nır. Genetik faktörler ilaç dozunun ayarlanmasında etkili olur.